De rol van grootouders tijdens de echtscheiding van hun kind    

Als je kind gaat scheiden. Misschien komt het als uit het niets, misschien zijn er al lange tijd ernstige spanningen. Hoe dan ook, er is veel verdriet bij iedereen. Vooral ook bij de kleinkinderen. Zij willen het liefste dat papa en mama bij elkaar blijven en dat alles hetzelfde blijft. Hoe ga jij met deze situatie om? En nog belangrijker: wat kan jij doen om je kleinkinderen te steunen?

Echtscheidingen komen vaak voor

Eén op de drie huwelijken in Nederland eindigt in een scheiding. In België zijn dit maar liefst één op de twee. Best veel dus! Hier komt bij dat ieder jaar, door echtscheidingen maar liefst 14.000 grootouders het contact met kleinkinderen verliezen. Volgens onderzoek van TNS NIPO*, Nederlands opinieonderzoeksbureau, blijkt dat voor 53% van de opa’s en oma’s het contact met hun kleinkinderen na een scheiding duidelijk anders is geworden. Iets dat je het liefste wilt voorkomen! Gelukkig kun jij als grootouder een grote rol spelen om je kleinkinderen te steunen.

Van de grootouders, die geconfronteerd worden met een scheiding van de kinderen:

•  heeft 66% het meeste verdriet om het leed van de kleinkinderen;
•  verwijt 47% de ex-schoonkinderen, dat ze de kleinkinderen minder zien;
•  verliest 61% het contact met schoondochter of schoonzoon;
•  ziet 12% de kleinkinderen na de scheiding nooit meer.

Scheiden doet lijden

Een scheiding is een ingrijpende gebeurtenis. In het beste geval kunnen de ouders nog communiceren en gaan “als vrienden” uit elkaar. Zij zetten het belang van hun kinderen over het algemeen voorop. In het ergste geval is er sprake van een vechtscheiding; de communicatie is ernstig verstoord. Ouders kunnen dan niet meer rationeel denken. In veel gevallen worden kinderen “speelbal”, ook al gaat dit soms onbewust. Jij als grootouder moet dan met lede ogen toezien hoe de ouders er samen een zootje van maken en hoe je kleinkinderen daar de dupe van worden.

De rol van grootouders bij een scheiding

Toch kun jij als grootouder een belangrijke taak vervullen en een goede steun zijn voor je kleinkinderen! Bij jou blijft (als het goed is) de situatie onveranderd en dat biedt heel veel rust en vertrouwen voor het kind. Een veilige plek om naar toe te gaan. De ouders hebben in deze periode erg veel aan hun hoofd. Hierbij worden de gevoelens van de kinderen toch weleens vergeten. Juist de grootouders kunnen een luisterend oor bieden, en spelen dus een belangrijke rol.

“In het ergste geval is er sprake van een vechtscheiding. De communicatie is ernstig verstoord”

Hoe kun je je kleinkinderen steun bieden?

Hoe kun je je kleinkinderen steunen in deze moeilijke tijd?

1. Sta boven het conflict
   De problemen doen zich voor tussen 2 volwassen mensen en het is niet aan jou om te oordelen. Wordt geen onderdeel van een eventueel krachtenspel. Onbewust kun je “stemming maken” bij de kleinkinderen door 1 van de ouders af te vallen. Wees je ervan bewust en doe dit niet, ze zijn er niet bij gebaat.
2. Ga in gesprek met de ouders als het contact wordt belemmerd
   Het is heel verdrietig en frustrerend als het contact met je kleinkinderen wordt belemmerd. Probeer dan in gesprek te gaan en blijf neutraal als Zwitserland, hoe moeilijk dat soms ook is. Geef aan dat je enkel het belang van de kleinkinderen voor ogen hebt en geen deel uitmaakt van het conflict. Maak eventueel afspraken en zet deze op papier. Dit kan helpen om vertrouwen te winnen. Als dit niet helpt, geef dan niet op. Zoek naar manieren om ze te laten weten dat je aan ze denkt. Vraag eventueel andere familieleden om te bemiddelen.
3. Zorg voor continuïteit en afleiding in een tijd van verandering
   Grootouders zijn bieden houvast in een tijd vol veranderingen. Als de kleinkinderen het gevoel hebben dat ze op de maan zijn neergezet, is het huis van opa en oma een veilige haven. Blijf de dingen doen die je altijd al met je kleinkinderen deed en zorg voor dat beetje continuïteit. Biedt daarnaast wat extra afleiding, dit is ook goed voor jezelf.
4. Blijf interesse tonen
   Praten met je kleinkinderen over alles wat er speelt is belangrijk. Ook zij moeten hun gevoel kunnen uiten. Het is belangrijk dit gevoel serieus te nemen. Kinderen willen begrijpen waarom papa en mama niet meer samen kunnen zijn. Laat ze weten dat je van ze houdt, dat papa en mama dat ook doen (ook al laten ze dat niet zo merken) en dat niets van dit alles hun schuld is. Blijf vooral ook vragen naar hoe het thuis gaat, op school, met vriendjes, op de sportclub etc. Willen ze niet praten? Dring dan ook niet aan en laat ze weten dat je er voor ze bent.

Naar de rechter voor een omgangsregeling

Als je echt het gevoel hebt dat het niet anders kan, kun je de rechter vragen om een omgangsregeling. Je moet dan sterke argumenten hebben en een gunstige uitkomst is onzeker. Grootouders hebben namelijk geen wettelijke omgangsrechten. Bedenk je ook dat dit de verhouding met de ouders nog verder op scherp zet.

“De rol van opa en oma bij echtscheiding is heel belangrijk voor het kleinkind”

Rustiger vaarwater

Soms is het zaak om de scheidingsprocedure zo goed of kwaad als het kan uit te zitten. Als de scheiding formeel en afgehandeld is, komt alles weer in rustiger vaarwater. De scherpe randjes zijn van de emoties af en iedereen raakt gewend aan de nieuwe situatie. Dit is een goede tijd om weer te gaan opbouwen.

Continuïteit, afleiding en een luisterend oor bieden: jouw hulp als grootouder is waardevol!

Hulp nodig? De stichting KIES (Kinderen In Echtscheiding Situaties) is speciaal opgericht voor kinderen.

---

Op zoek naar een leuk cadeautje voor je kleinkind?

---

Lees hier het interview met Ria Rijntjes, expert op het vlak van mediation bij scheidingen.

* Bronnen: TNS NIPO / CBS / SEP