Liegen – waarom liegt mijn kleinkind?    

We verdraaien allemaal wel eens de waarheid. Een leugentje om bestwil, een beetje de waarheid verdraaien hier en daar – het zijn herkenbare situaties. Ook kinderen komen op een punt dat ze bewust gaan liegen. Uit onderzoek is gebleken dat kleinkinderen rond de zes jaar oud bewust leugens vertellen tegen je. Waarom? Dat antwoord bevat meerdere lagen.

Alles over liegen

Voordat we ons erg verdiepen, is het belangrijk dat we ons eerst het volgende afvragen. Wat is liegen? Het kan meerdere dingen zijn en kan in meerdere vormen voorkomen. Zo heb je een leugentje om bestwil, jokken en bewust niet de waarheid vertellen. Iedere vorm heeft zijn eigen reden.

Leugentje om bestwil

Als we liegen vertellen niet de waarheid, ondanks dat we diep van binnen weten dat de waarheid beter is dan een leugen. Onze morele code suggereert dat liegen eigenlijk niet toelaatbaar is. Daarom voelen we ons niet fijn als we niet de waarheid vertellen.

Het vertellen van leugens wordt vooral in sociale omgang met elkaar getolereerd en soms krijgt het liegen zelfs de voorkeur. Die leugens noemen we vaak ‘leugentjes om bestwil’. We vertellen bewust niet (geheel) de waarheid, omdat het wenselijker is. Zo kan een leugentje om bestwil nare situaties voorkomen of iemand minder pijn doen dan de waarheid.

Kleine kinderen jokken

Naast een leugentje om bestwil, bestaat er ook nog zoiets als jokken. We hebben het over jokken als jonge kleinkinderen een leugen vertellen. Waarom? Daar zijn globaal gezien twee redenen voor. Ten eerste noemen we het jokken omdat jonge kinderen niet bewust liegen. Ze hebben met andere woorden nog niet door wat ze doen. Jonge kleinkinderen snappen niet wat ‘liegen’ is en waarom je dat zou doen.

Ten tweede is het verdraaien van de waarheid bij jonge kinderen jokken, omdat het eerder een soort fantasie is die ze uitspreken. Bij kinderen tot een jaar of 8 lopen realiteit en fantasie enorm in elkaar over. Ze kunnen het onderscheid nog niet goed maken. Daarom kan het zo zijn dat je kleinkind eerder jou zijn wens verteld, dan dat hij echt aan het liegen is. Dus vandaar noemen we het jokken.

“Bij jonge kinderen is de ontwikkeling nog bezig en kan je het

jouw kleinkind eigenlijk niet kwalijk nemen als hij jokt”

Onderdeel van de ontwikkeling

Zoals net bij jokken is aangestipt, ontwikkelt het liegen zich bij kinderen. Kinderen van 2 tot en met 4 jaar oud fantaseren graag. Bij jonge kinderen is de ontwikkeling nog volop bezig en kan je jouw kleinkind het eigenlijk ook niet kwalijk nemen als hij af en toe jokt.

Kinderen van 4 tot en met 7 jaar oud hebben tevens moeite met het begrijpen van de realiteit. Langzaam maar zeker krijgt je kleinkind steeds meer grip op hoe de wereld in elkaar steekt. Beetje bij beetje wordt hij zich bewust van wat realiteit is en wat niet. Toch is het voor een kleinkind tussen de 4 en 7 jaar oud nog steeds niet gemakkelijk.

Pas vanaf een jaar of 7 kan je kleinkind bewust gaan liegen. Uiteraard kan het per kind verschillen. De een ontwikkelt zich nu eenmaal wat vlugger dan de ander. Het is wel uit onderzoek gebleken dat kinderen vanaf 7 jaar oud de belangrijkste morele gedragscodes van onze samenleving kennen. Je kleinkind kan nu onderscheid maken tussen wat mag/kan en wat verboden is. Liegen gaat daarom steeds meer bewust.

---

Op zoek naar een leuk cadeautje voor je kleinkind?

---

Kan je het voorkomen bij je kleinkind?

Een leugen vertellen is menseigen. Het is onmogelijk om geheel te voorkomen dat je kleinkind ooit een leugen vertelt. Wat je wel kan doen, is hem goed bijbrengen wat hoort en wat niet. Leer je kleinkind bijvoorbeeld naar zijn geweten te luisteren. Bovendien kan je hem leren dat zijn gedrag een ander niet pijn mag doen of een ander niet in de problemen mag werken.

Als de ouders en jijzelf het goede voorbeeld te geven, kan je voorkomen dat jouw kleinkind veel gaat liegen. Helemaal uitsluiten zal nooit gebeuren. Een leugentje om bestwil is zo verteld. Bovendien is een leugen soms zelfs geprefereerd in bepaalde situaties. Het is daarom beter om je kleinkind te leren zich ervan bewust te zijn. Praat erover en breng je kleinkind bij wat normaal is en wat niet in betrekking tot liegen.