Beloningskaart: gedragsverandering bij jonge kinderen – tips en voorbeelden    

Wat moet ik ermee aan, hoor je jouw dochter of zoon regelmatig zeggen. Een (klein)kind dat ongewenst gedrag laat zien en er niet vanaf lijkt te komen. Allerlei methoden zijn al uitgeprobeerd en niets lijkt te werken: het kind komt nog steeds uit bed, maakt stampij met jas aantrekken of weigert shampoo in zijn haar. Professionele instanties raden aan niet boos te worden, maar positief op te voeden! Hun methode: de beloningskaart. Wellicht de gouden tips voor de ouders van je kleinkind.

Negatief gedrag, welk gedrag dan ook, ombuigen naar positief gedrag vraagt een positieve instelling en benadering. Voor de mensen die bekend zijn met hondentrainingen is het eerste dat je zelf leert: positief gedrag meteen belonen en het negatieve gedrag (mits dat gedrag door de beugel kan) negeren. Negeren in zoverre, dat je tijdens dat negatieve gedrag de aandacht probeert af te leiden naar iets positiefs om dat meteen te belonen. Bij kinderen werkt het net zo.

Om wat systeem aan te brengen in het aanleren van nieuw gedrag en dit ook visueel te maken, is de beloningskaart een aanrader.

Kleine beloningen voor tussendoor leiden naar…

Dit werkt als volgt:

Iedere keer dat het kind het gewenste gedrag laat zien, plakt hij of zij een sticker op een speciale kaart. Dat is een kleine beloning. Welk kind vindt het namelijk niet leuk om stickers te plakken?! Van tevoren stel je een aantal stickers vast en spreek je af welke beloning hij na die reeks krijgt. Dit kan zoiets simpels zijn als mogen kiezen wat er die avond gegeten wordt.

die ene grote beloning

Als er twee vellen vol zijn, kun je er een dag en week aan hangen. Je begint met twee nieuwe vellen en gedurende twee weken krijgt iedere dag drie dagdelen. Een dagdeel helemaal droog gebleven en op de wc geweest, verdient een sticker. Bij drie dagdelen is het kind dus die hele dag droog gebleven. Dat kan een extra sticker opleveren of een kleine beloning zoals een dikke knuffel. Na zeven dagen is die kaart vol en wacht een grote beloning.

Pas als dat goed gaat en het kind zelfvertrouwen heeft, maak je het moeilijker. Dan is er per dag nog maar een sticker te verdienen. En de beloning komt nu pas na zeven stickers. Omdat de uitdaging groter is, mag de beloning ook wat groter, zodat het in verhouding tot elkaar staat. Dit kan een gekocht kadootje zijn, maar ook een uitje. Dit houd je net zo lang vol tot het kind het gewenste gedrag zo vaak laat zien, dat dit al bijna automatisme is. Dan is het tijd om het gebruik van de beloningskaart af te bouwen. Als er een terugvalletje is, gebruik dan het voorbeeld van de hond: op het moment van negatief gedrag, kun je er een korte opmerking over maken (‘Weet je nog dat je dat niet meer zo zou doen?), dan leid je het kind af naar een ander onderwerp (‘Waar heb je zo zin in?’) of beloon je positief gedrag van dat moment.

Maak er iets leuk van een belonginskaart

Bespreek dit project van tevoren met je kind. Maak samen een stickervel of kies er een van internet en print die samen. Zoek er een mooi plekje voor uit en laat hem of haar het zelf ophangen. Ga samen coole stickers uitzoeken waar je kind stralende oogjes van krijgt en waar het graag voor ‘werkt’. Zo voelt het als een echte beloning en voelt hij of zij zich medeverantwoordelijk voor het slagen ervan. Het is jullie dingetje en het kind voelt zich zo ondersteund en geholpen.

Het proces zal sowieso met vallen en opstaan gaan. Hoe positiever jullie erin staan en dit samen doen, hoe sneller het project geslaagd is. Dus neem de kaart vooral mee naar opa en oma als daar een logeerpartijtje is, zodat er lekker doorgeplakt kan worden en zij mee kunnen helpen.

Voorbeelden van beloningskaarten

Op de site van Opgroeikaarten kun je heel veel kaarten voor allerlei onderwerpen gratis downloaden en printen. Hang ze op een plek waar de beloning verdiend kan worden. Dus wc-kaarten op de wc-deur en harenwassen-kaarten bij de douche. Zo kan je (klein)kind meteen zien, terwijl hij of zij de volgende sticker aan het verdienen is, hoe dichtbij de beloning is. Met elkaar aftellen is meteen een goede teloefening. Als de beloningskaart niet wordt meegenomen naar de grootouders, kunnen opa en oma natuurlijk met hun kleinkind een ‘eigen’ kaart uitzoeken en printen. Zoek er samen een mooi plekje voor uit en het kind kan moeiteloos door met zijn training.

Lees hier meer over het gevaar van ongeremd geven van allerlei kadootjes.